Hoe kunnen we zorgen voor een ethisch en waardig leven in een gemediatiseerde samenleving?  In hoeverre kunnen we de gevolgen van het gebrek aan mediawijsheid waarnemen?  Hoe kunnen we een vreedzame samenleving en interculturele gesprekken bevorderen?

Waarvoor staan de digitale verhalen van Comundos?
Comundos: op weg naar mediawijsheid en context-ICT
Het leerproces wakkert de interesse in mediawijsheid aan
Hoe Comundos van start ging
Comundos-visie: media-educatie met focus op transversale competenties
Tijdlijn Comundos
Getuigenissen van deelnemers

Dit is de realiteit in landen waar de bevolking laag opgeleid is en de overheid weinig investeert in onderwijs. Bijgevolg hebben ze een minder kritische kijk op wat in de media verschijnt, minder online veiligheid, gebrek aan burgeremancipatie en maken ze minder gebruik van het potentieel van de informatie- en communicatietechnologie (ICT).

Dit zijn de uitdagingen die het Comundos-programma wil aangaan om mediawijsheid te bevorderen in België, Benin, Brazilië, Kameroen, Guatemala, Honduras, Mozambique, Nicaragua, de Filipijnen, Rwanda, Senegal en Zuid-Afrika.

Al vijf jaar ondersteunt Comundos jongeren die op het platteland en in de stad wonen. Tot op heden hebben 600 leraren en vormingswerkers van ngo’s het programma gevolgd die digitale verhalen over hun ervaringen maken. Zij leren op hun beurt ook hun studenten en medewerkers aan het werk te gaan met media-educatie.

Waarvoor staan de digitale verhalen van Comundos?

Digitale verhalen zijn een hulpmiddel waarmee jongeren leren werken om hun uitdagingen en oplossingen te delen.

De verhalen die ze delen over hun gemeenschap en de vaardigheden die ze tijdens de workshop leerden, zijn gerelateerd aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) voor 2030 van de Verenigde Naties.

Onze methode steunt op sociaal engagement, waarbij elke burger informatie en kennis kan delen en een boodschap kan overbrengen.

De technologieën (laptop, opensourcesoftware voor montage, gsm) zijn toegankelijk in de gemeenschappen van deze jongeren, waardoor iedereen video’s en andere media kan produceren en verspreiden.

Dankzij media-educatie verbetert de levenskwaliteit, de economie en de toegang tot openbare diensten. Het is dus noodzakelijk dat media, internet en andere informatiebronnen overal beschikbaar zijn.

Comundos: op weg naar mediawijsheid en context-ICT

Comundos heeft met de steun van vrijwilligers gezorgd dat meer mensen digitale kortverhalen maken met echte ervaringen en personen, geproduceerd met eenvoudige tools in een korte tijd. Wie de verhalen en personen wil leren kennen, kan terecht op onze site en onze sociale netwerken.

De focus gaat uit naar de jeugd. Desondanks is digitale storytelling voor iedereen; oud en jong, hoog en laag opgeleid. Het vergt weinig kennis en techniek vooraf.

Ze worden gemaakt met gedigitaliseerde tekeningen, videoclips, teksten, foto's, verhalen, etc. Het belangrijkste blijft echter om een inspirerend verhaal te delen met anderen door middel van video's. Het is een leuke uitdaging voor jongeren, die graag werken met technologie en hun creativiteit op de proef willen stellen.

Het leerproces wakkert de interesse in mediagewijsheid aan

Mediawijsheid betekent dat je bijblijft met de gemediatiseerde maatschappij. Het betekent ook dat je weet hoe de verschillende media ontstonden, hoe de media de realiteit kleurt en hoe de apparatuur (camera’s, harde schijven, printers,…) en software gebruikt worden.

Gedurende vier dagen begeleiden we de deelnemers met de verwerking van informatie, organisatie en het leren maken van inhoud. We moedigen ze aan om sociale media te gebruiken om betere resultaten van de SDG’s te bekomen: zo streven we naar een duurzame planeet.

Digitaal verhalen vertellen over iemands leven of gemeenschap, de uitdgingen en oplossingen en sociale bewegingen zichtbaar maken, zijn nieuwigheden die de interesse wekken van mensen die werken in een pedagogische context. In feite bevordert Comundos mediawijsheid als hulpmiddel zodat de deelnemers zich verder ontwikkelen en ook om te sensibiliseren rond het democratisch gebruik van media.

Eind 2021 eindigt ons programma in Kameroen. Sinds 2018 werkt Comundos samen met een lokale coördinator om alles in goede banen te leiden. Mediatrainers uit elf scholen (1 mediatrainer per school) leerden het gebruik van context-ICT (digitaliseren van verhalen uit de lokale context) kennen om hun scholieren en collega’s uit verschillende omgevingen te trainen.

Hoe Comundos van start ging

Comundos werd opgericht in 2014 door de inspanningen van enkele Belgen: Hans Vanderspikken, Gerard Verhelst, Jurgen D’Ours en Bart Vetsuypens. Zij gingen de uitdaging aan om mediawijsheid naar ontwikkelingslanden te brengen.

Comundos richtte de opleiding op samen met directeurs en begeleiders van de Family Farm Schools in Brazilië, Kameroen, Guatemala en Honduras. 

Vijf jaar later heeft Comundos internationale, vrijwillige ondersteuning van webmasters, vertalers, project managers, journalisten en pedagogische adviseurs uit België, Brazilië, Duitsland, Spanje, de Filipijnen, Nigeria,... Ook begon Comundos te werken met lokale vertegenwoordigers in Benin, Brazilië, Kameroen, Guatemala, Honduras, Mozambique, de Filipijnen en Rwanda. Momenteel wekt de organisatie interesse op in Ecuador en Bolivia.

Comundos verbindt inmiddels stedenbanden via digitale verhalen omtrent de SDG’s zoals Sint-Niklaas met Tambacounda (Senegal) en Merelbeke met Toucountouna (Benin). Uit die verhalen kunnen ze van elkaar leren over plaatselijke ervaringen inzake onderwijs, gezondheid, COVID 19, veiligheid, milieu, gendergelijkheid, lokale culturen, beleid van de overheid, etc.

De audiovisuele producties die de deelnemers maken tijdens de workshop spelen een rol als strategisch hulpmiddel in het educatieve proces om te reflecteren op plaatselijke thema’s en oplossingen. Tegelijk verbeteren de deelnemers ook hun communicatieve vaardigheden en worden ze mediawijs. We hebben onze leermethoden geïntegreerd in de programma’s van ngo’s en scholen in verschillende landen.

Comundos-visie: media-educatie met focus op transversale competenties

Comundos maakt mensen bewust van de rol van mediawijsheid en digitaal onderwijs in de leerplannen van scholen en sociale organisaties, door gebruik te maken van communicatie als pedagogisch hulpmiddel om schrijfvaardigheid en audiovisuele technieken te verbeteren. Op die manier kunnen de deelnemers hun zelfexpressie verbeteren en inspirerende verhalen over de lokale omgeving produceren.

Comundos is geen puur technische opleiding voor computervaardigheden. Het project wil technologie praktisch gebruiken aan de hand van verhalen die het kritisch denken van de deelnemers stimuleren. We noemen het context-ICT (digitaliseren van verhalen uit de lokale context).

De interculturele inhoud van de digitale storytelling-workshops is een aanvulling op het leerplan van de school of organisatie in kwestie. De workshops beantwoorden aan de behoeften van jongeren om ook andere talen te leren en om in dialoog te treden met mensen uit andere culturen.

Veel verhalen van studenten uit België, Guatemala, Honduras, Mozambique, de Filipijnen en Brazilië gaan over de opwarming van de aarde en hoe ermee om te gaan.

In hun digitale verhalen geven ze vaak de mensheid de schuld: de ontbossing van tropische bossen, de verbranding van fossiele brandstoffen, het ontstaan van enorme kuddes vee en hyperconsumptie.

De grote uitdaging is om de dialoog te verbeteren tussen leraren, opvoeders en jongeren uit verschillende culturen. Dit om nieuwe attitudes, vaardigheden en kennis inzake mediawijsheid te verwerven, met de intentie om interculturele debatten over de SDG’s te bevorderen.

UNESCO besteedt steeds meer aandacht aan media-educatie via een netwerk voor wereldwijde ontwikkeling van mediageletterdheid, informatie en interculturele dialoog (MILID Netwerk).

Comundos vergemakkelijkt de manier waarop studenten nieuwe vaardigheden verwerven. We helpen hen ook bij het ontdekken van hun talenten, we leren hen mediawijsheid op een eenvoudige manier aan om hun schrijfvaardigheid te verbeteren: we laten hen interessante verhalen schrijven over hun dagelijks leven om een kritische blik te ontwikkelen op de media en de wereld.

Tijdlijn Comundos

We vroegen enkele deelnemers hoe ze hun ervaring met Comundos zouden beschrijven.

Anselmo Pereira, leerkracht uit Goiás, Brazilië
Het was een transformerende ervaring. Via Comundos hebben we ons potentieel in het gebruik van multimedia ontdekt en ontwikkeld en hebben we geleerd deze in ons voordeel te gebruiken.

Ana Naara da Silva e Silva, persmedewerker, Valente, Brazilië
Het was een leerrijke ervaring die ons een alternatieve manier gaf om te communiceren. We ontdekten elkaars inspirerende verhalen en konden onze eigen verhalen delen.

Rogerio Mario Manuel Armando, leerkracht uit Mozambique
Het was een van m’n beste ervaringen ooit: de ervaringen van jongeren in hun dagelijks leven visueel weergeven.

Leonildo de Moura Souza, leerkracht, Glória do Goitá, Brazilië
Het was echt een geweldige ervaring: ik heb technieken en ideeën rond videoproductie geleerd. Echt cool.

Gerson Flavio, sociaal communicator
De ervaring zet ons aan om de naar de realiteit te kijken met een kritische blik . Dankjewel voor deze ervaring die van iedereen een ‘filmmaker’ maakt en voor het ontrafelen van de tips en tricks rond audiovisuele productie. En dankjewel om te tonen dat we met onze creativiteit en de beschikbare middelen efficiënt kunnen communiceren.

Bruna Richter – studente, Brazilië
In 2016 nam ik deel aan Comundos in Espírito, Santo, waar we digitale verhalen maakten en elkaar vertelden over de gemeenschap waarin we woonden. Dankzij het project konden we de verhalen over familielandbouw in onze regio verspreiden. Ik ben dankbaar voor mijn ervaring met Comundos.

María del Rosario Castillo de Galdámez, leerkracht in Honduras.
Het is zeer interessant en belangrijk om het verrichte werk of de dromen en bezigheden van jonge studenten te publiceren. Zo zijn we op de hoogte van wat er elders gebeurt. Een grote dank voor het delen van kennis en het vergemakkelijken van buitenlandse communicatie.

Luis Arturo Roque Portillo, leerkracht in Guatemala.
Zeer verrijkend. Het was een van mijn beste en aangenaamste ervaringen. Ik ontdekte dat ik over computervaardigheden beschik. Ik leerde ervaringen delen in de vorm van verhalen. Ik leerde een script uitschrijven, het analyseren en het verbeteren zodat anderen mijn verhaal begrijpen.