Korais, un filósofo griego, afirmó en una ocasión que "un estado que no tiene la educación como fundamento es como un edificio construido sobre la arena".

Coincido en ello, y añado también que el sistema educativo de un país refleja su evolución política y socioeconómica a lo largo del tiempo.

Grecia es uno de los pocos países del mundo que ofrece a sus ciudadanos enseñanza superior pública gratuita. En consecuencia, la mayoría de los jóvenes obtienen una licenciatura. Sin embargo, los recientes acontecimientos políticos y económicos indican que la situación podría cambiar.

Hola, soy Elena, estudiante de Ciencias de la Educación, de Grecia.

Desde 2013 hasta 2020, se adoptaron una serie de medidas gubernamentales que condujeron al cierre gradual de todas las instituciones públicas de enseñanza técnica de Grecia. En 2021, se aprobó una nueva ley que, según se informa, reduce el número de admisiones en las universidades públicas, reduce aún más su financiación y refuerza los intereses privados. Hasta hace poco, la admisión en las universidades públicas dependía de la puntuación obtenida en el examen Panhelénico y de las plazas disponibles en cada institución. El nuevo proyecto de ley añade requisitos adicionales de admisión a quienes presenten el examen. Durante los tres años de su implementación, muchas facultades se han quedado sin alumnos o con muy pocos, lo que ha dejado unas 40.000 vacantes.  En consecuencia, muchos estudiantes se vieron obligados a optar por las universidades privadas.

Además, este proyecto de ley está a punto de provocar la reducción de las facultades de las universidades del país, ya que cualquier facultad que no atraiga a suficientes estudiantes tiene que cerrar o reformarse. Actualmente, el Ministerio de Educación está revisando y considerando el cierre de más de 50 de las 430 facultades universitarias.

Con el auge de las universidades privadas, las públicas pueden adoptar prácticas del sector privado, como la reducción de la duración de los estudios, el aumento de las tasas académicas y la reducción de los servicios asequibles a los estudiantes. Por ejemplo, en Grecia, las universidades públicas han proporcionado tradicionalmente comidas, alojamiento y espacios de estudio asequibles a los estudiantes. Sin embargo, en 2022, una nueva ley transfirió varias propiedades públicas de dos importantes universidades a intereses privados, con el consiguiente riesgo de cierre de sus servicios de atención a los estudiantes.

Grecia es un país que se ha enfrentado recientemente a una crisis económica de casi una década, de 2009 a 2018. Incluso antes de recuperarse, sus ciudadanos se vieron afectados por la recesión económica mundial de 2020. Como resultado, la mayoría de ellos no pueden pagar las matrículas privadas de sus hijos.

Sin embargo, Grecia no es un caso aislado. La privatización de la educación ha sido ampliamente adoptada por gobiernos de todo el mundo. Aunque puede llevar a que las instituciones sean más competitivas, convierte la educación en un producto comercial en lugar de un bien social. Esto puede generar un enfoque en resultados cuantificables a expensas del desarrollo emocional y social de los alumnos. Asimismo, las elevadas tasas limitan el acceso de los estudiantes más pobres, ampliando las desigualdades sociales. A pesar de los recientes desafíos, los intentos de privatización se enfrentan a una fuerte oposición por parte de la mayoría de los estudiantes, profesores y ciudadanos griegos, que al defender una educación pública, asequible y de calidad, abren la puerta a un mejor futuro.

Traducción: Mónica Hurtado (VUB)

Texto original:

Ο Κοραής, της έλληνας φιλόσοφος, κάποτε είπε: “Πολιτεία που δεν έχει σαν βάση της την παιδεία, είναι οικοδομή πάνω στην άμμο”. Θα συμφωνήσω με αυτό και της θα συμπληρώσω ότι το εκπαιδευτικό σύστημα κάθε χώρας αντικατοπτρίζει της ιδεολογικές, πολιτικές, και κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις της στο πέρασμα του χρόνου. Η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες στον κόσμο που παρέχει στους πολίτες της δωρεάν δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση. Κατέχει επίσης μία από τις υψηλότερες θέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών με απόφοιτους προπτυχιακών σπουδών. Ωστόσο, οι πρόσφατες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις υποδεικνύουν ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να αλλάξει.

Από το 2013 έως το 2020, μια σειρά κυβερνητικών μέτρων οδήγησε στο σταδιακό κλείσιμο όλων των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας. Tο 2021, ψηφίζεται νέος νόμος, που φαίνεται να έχει ως απώτερο σκοπό την μείωση του αριθμού εισακτέων στα δημόσια πανεπιστήμια, και την περαιτέρω υπο-χρηματοδότηση τους, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τα ιδιωτικά ιδρύματα και συμφέροντα.  Πιο συγκεκριμένα, μέχρι πρόσφατα, η εισαγωγή φοιτητών στα δημόσια Πανεπιστήμια εξαρτιόταν από τη βαθμολογία τους στις Πανελλαδικές εξετάσεις, καθώς και από τις διαθέσιμες θέσεις κάθε ανώτερου ιδρύματος. Το νέο νομοσχέδιο προσθέτει επιπλέον απαιτήσεις στους εξεταζόμενους, προκειμένου να γίνουν δεκτοί στα δημόσια Πανεπιστήμια. Στα τρία χρόνια εφαρμογής του, το νομοσχέδιο αυτό είχε ως αποτέλεσμα περίπου 40.000 φοιτητές να μείνουν εκτός δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ωθώντας πολλούς από αυτούς να εγγραφούν σε ιδιωτικά κολέγια. Επιπρόσθετα, το νομοσχέδιο αυτό πρόκειται να οδηγήσει στη μείωση των πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας, καθώς κάθε τμήμα που δεν προσελκύει αρκετούς φοιτητές πρέπει να κλείσει ή να αναμορφωθεί. Αυτή τη στιγμή, περισσότερα από 50 πανεπιστημιακά τμήματα, από τα 430 συνολικά, βρίσκονται υπό διερεύνηση από το Υπουργείο Παιδείας και πιθανώς θα κλείσουν.

Με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, τα δημόσια θα ωθηθούν να υιοθετήσουν πρακτικές του ιδιωτικού τομέα, όπως μικρότερη διάρκεια σπουδών, αυξημένα δίδακτρα και μειωμένες δωρεάν φοιτητικές υπηρεσίες. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, τα δημόσια πανεπιστήμια πάντοτε στήριζαν τους φοιτητές με την παροχή γευμάτων, διαμονής, και χώρων διαβάσματος. Ωστόσο, το 2022, νέος νόμος μεταβιβάζει αρκετές δημόσιες περιουσίες δύο ανώτερων ιδρυμάτων σε ιδιωτικά συμφέροντα, θέτοντας έτσι αυτές τις υπηρεσίες σε κίνδυνο να κλείσουν. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που πρόσφατα βγήκε από μια οικονομική κρίση που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια, από το 2009 έως το 2018. Πριν από την οικονομική της ανάκαμψη, οι πολίτες της βιώνουν ήδη τις αρνητικές επιπτώσεις της Παγκόσμιας Οικονομικής Ύφεσης του 2020. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν ιδιωτικά δίδακτρα για τα παιδιά τους.

Όμως η Ελλάδα δεν είναι μια μοναδική περίπτωση. Η ιδιωτικοποίηση στην εκπαίδευση έχει υιοθετηθεί ευρέως από πολλές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Ενώ μπορεί να κάνει τα πανεπιστημιακά ιδρύματα πιο ανταγωνιστικά, μετατρέπει την εκπαίδευση από κοινωνικό αγαθό, σε εμπορικό προϊόν. -Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες επικεντρώνονται κυρίως στην επίτευξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων, συχνά παραβλέποντας τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών. -Τα εξαιρετικά υψηλά δίδακτρα καθιστούν δύσκολη την πρόσβαση των φτωχότερων φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, διευρύνοντας έτσι τις κοινωνικές ανισότητες. Παρά τις πρόσφατες προκλήσεις, κάθε προσπάθεια ιδιωτικοποίησης συναντά πολλές αντιδράσεις από την πλειοψηφία των Ελλήνων φοιτητών, εκπαιδευτικών και πολιτών.  Αγωνιζόμενοι για την υπεράσπιση της προσβάσιμης, και ποιοτικής δημόσιας εκπαίδευσης, προσφέρουν ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.