Vroeger was ons voedsel gezond. Het kwam uit de natuur, zoals yams, cassaves, pinda's, bananen, papaja's, geroosterde vis, inheemse vogels etc.

Hoe meer we in contact kwamen met niet-inheemse mensen, hoe groter de verandering in ons dieet. Hierdoor was er schade, ziekten als mazelen, diabetes, kanker en obesitas.

Vroeger kenden we geen voetbal. In die tijd was boogschieten onze belangrijkste sport. Door contact met niet-inheemse mensen ontdekten we dat voetbal een heel leuke sport is. Tegenwoordig willen kinderen profvoetballer worden en in de schijnwerpers staan. Om ons volk vreugde te brengen, organiseert de Suruí gemeenschap een kampioenschap. Bij het beoefenen van voetbal begonnen we andere spullen te gebruiken, zoals schoenen, ballen, uniformen etc. Voor de Paiter Suruí heeft de sport de kwaliteit van ons leven verbeterd en ziekten helpen voorkomen. 

We moeten toegeven dat het contact met de niet-inheemse bevolking ook negatieve gevolgen heeft gehad, zoals de invasie van ons grondgebied en ontbossing. Niettemin heeft het ons ook positieve aspecten gebracht, zoals nieuwe technologieën.

Onze vader vertelt mijn broer en me dat we niet kunnen ontsnappen aan onze cultuur, gewoonten en tradities. Daarom is onze identiteit erg belangrijk voor ons. We leven dagelijks in een strijd om onze rechten te behouden.